Ειδοποίηση αποδοχής πρότασης: 30 Νοεμβρίου 2024
Στον απόηχο των εορτασμών των 200 χρόνων του ελληνικού κράτους και με τη συμπλήρωση 50 ετών από τη μεταπολίτευση, αναδύεται μια ακόμη ευκαιρία για αναστοχασμό της ίδιας της συγκρότησης της νεοελληνικής τέχνης στο πλαίσιο της διεθνούς καλλιτεχνικής σκηνής και αγοράς. Η κίνηση και μετακίνηση των καλλιτεχνών και η επακόλουθη κυκλοφορία και διαπάλη των ιδεών είναι πάγια συνθήκη και γενετική πρακτική όχι μόνον της νεοελληνικής τέχνης, αλλά και της ευρωπαϊκής.
Χωρίς τη μετανάστευση και τη διασπορική συνθήκη δεν μπορούμε να φανταστούμε την ακαδημαϊκή ή τη μοντέρνα τέχνη στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο, πόσω μάλλον τη σύγχρονη παραγωγή. Η συνθήκη αυτή φαίνεται μάλιστα να ακολουθεί κατά κανόνα μια μονόδρομη κίνηση από την περιφέρεια στο κέντρο, καθιστώντας έτσι ακόμη πιο ενδιαφέρουσες τις εξαιρέσεις. Η αποδημία, η μετανάστευση και η διασπορά αποτελούν σημαντική όψη των πάγιων συζητήσεων για τον προσδιορισμό του εθνικού χαρακτήρα της καλλιτεχνικής έκφρασης σε κάθε χώρα.
Με τη συγκρότηση ενός εθνικού υποκειμένου στο ελληνικό κράτος ξεκινά η διαδικασία δημιουργίας μιας «εθνικής σχολής» που θα υπηρετήσει και θα συμπληρώσει το ιστορικό αφήγημα της εθνικής ταυτότητας. Σύντομα εμφανίζεται και ο θεωρητικός λόγος που θα υποστηρίξει τη διαδικασία αυτή. Η ανυπαρξία ακαδημαϊκής εικαστικής παράδοσης οδήγησε τις αρχές και τους ίδιους τους καλλιτέχνες (και τις –αριθμητικά λιγότερες– καλλιτέχνιδες) του νεοσύστατου κράτους τον 19ο αιώνα είτε στην αναζήτηση και την εισαγωγή προτύπων από το εξωτερικό είτε στην κυριολεκτική μετοίκιση εκτός συνόρων. Η φυγή και η παραμονή στο εξωτερικό μετά τις σπουδές και η σταδιοδρομία εκτός Ελλάδας σημαδεύουν πολλές βιογραφίες σημαντικών καλλιτεχνών του 19ου και του 20ού αιώνα, από τον Νικόλαο Γύζη και τον Θεόδωρο Ράλλη μέχρι τον Γιώργο Μπουζιάνη, τον Γιάννη Κουνέλλη και τον Λουκά Σαμαρά.
Στην νεοελληνική της εκδοχή, η αναζήτηση του ιδιαίτερου εθνικού χαρακτήρα διατύπωσε συχνά αλληλοσυγκρουόμενα αιτήματα και οριοθετήσεις της ελληνικότητας, πρώτα κατά τον μεσοπόλεμο και κατόπιν μεταπολεμικά, επηρεάζοντας όχι μόνον το ύφος των καλλιτεχνών και την καλλιτεχνική αγορά, αλλά και την εκπαιδευτική και την τουριστική ταυτότητα του ελληνικού κράτους. Παρήγαγε επίσης νέους συσχετισμούς ύφους και περιεχομένου, συχνά καταλυτικούς για τη σημασιοδότηση π.χ. της αφαίρεσης, του σοσιαλιστικού ρεαλισμού ή της ποπ αρτ.
Με αφορμή τις διαπιστώσεις αυτές, η ημερίδα επιδιώκει να εξετάσει περιπτώσεις καλλιτεχνών ελληνικής καταγωγής που μετακόμισαν στο εξωτερικό ή γεννήθηκαν εκεί και δραστηριοποιήθηκαν στον χώρο των εικαστικών τεχνών, είτε, από την άλλη, αλλοδαπών καλλιτεχνών που έζησαν εδώ και συνέδεσαν το έργο τους με τους ελληνικούς θεσμούς. Η έμφαση των ανακοινώσεων θα δοθεί στην καλλιτεχνική παραγωγή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ενθαρρύνονται ιδιαίτερα η παρουσίαση νέων αρχειακών ευρημάτων, οι συγκριτικές προσεγγίσεις της νεοελληνικής τέχνης, καθώς και οι νέες χαρτογραφήσεις του πεδίου της καλλιτεχνικής μετανάστευσης και διασποράς.
Προτεινόμενες θεματικές περιοχές:
1. διαδικασίες καθιέρωσης «διεθνών Ελλήνων» καλλιτεχνών
μουσεία, συλλέκτες και αγορά για τους «διεθνείς Έλληνες καλλιτέχνες»
υποδοχή, τεχνοκριτική και θεσμική αναγνώριση του έργου διασπορικών καλλιτεχνών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
2. διεθνικά καλλιτεχνικά δίκτυα και θεσμοί από το 1936 έως σήμερα
μετακινήσεις και ανακατατάξεις κατά τη μεγάλη δεκαετία του 1940
τα δίκτυα των καλλιτεχνών τις δεκαετίες 1950-1974
καλλιτεχνικοί θεσμοί της μεταπολίτευσης
3. από τις περιφέρειες στα κέντρα και αντιστρόφως
οι καλλιτεχνικές ανταλλαγές και η προσαρμογή στο περιβάλλον του Βερολίνου, του Παρισιού, της Νέας Υόρκης κ.ά. καλλιτεχνών από την Ελλάδα
οι σχέσεις των διασπορικών καλλιτεχνών με τις αντίστοιχες ελληνικές κοινότητες
αλλοδαποί καλλιτέχνες στη μεταπολεμική Ελλάδα
4. θεωρητικές προσεγγίσεις της ελληνικής και της παγκόσμιας τέχνης
η μετανάστευση και ο κανόνας της μεταπολεμικής ελληνικής τέχνης
εννοιολογήσεις της «παγκόσμιας» τέχνης
Οι ανακοινώσεις θα έχουν διάρκεια 20 λεπτών. Οι ενδιαφερόμενοι/ες μπορούν να
αποστείλουν την πρότασή τους (έως 500 λέξεις) μαζί με ένα σύντομο βιογραφικό
σημείωμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση
Πληροφορίες:
Προθεσμία υποβολής περιλήψεων: 10 Νοεμβρίου 2024
Ειδοποίηση αποδοχής πρότασης: 30 Νοεμβρίου 2024
(όλες οι προτάσεις θα απαντηθούν)
Η επιτροπή, η ΕΕΙΤ και οι συνδιοργανωτές της ημερίδας καταβάλλουν προσπάθειες για την κάλυψη των εξόδων μετακίνησης και διαμονής των ομιλητών και ομιλητριών.
Οργανωτική και Επιστημονική Επιτροπή:
Αλέξανδρος Τενεκετζής, Επίκουρος Καθηγητής, Ιστορία της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών.
Ειρήνη Γερογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιστορία της Σύγχρονης Τέχνης, Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Λία Γυιόκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης και του Πολιτισμού, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
